Van een opleiding tot theaterregisseur naar een Celebrantenopleiding, waarbij je leert om mensen te begeleiden bij belangrijke transities in hun leven. Hoor je dit als buitenstaander, dan klinkt het alsof theatermaker Marijn Graven gedurende haar tijd bij talentontwikkelingstraject PLAN een totaal andere weg koos. Toch is dat niet helemaal waar. De hang naar intermenselijk contact en de grote interesse voor rituelen en gebruiken vormden voor haar altijd al een rode draad. Ze kiest er nu alleen nog duidelijker voor. Marijn: “Ik wil licht laten schijnen op het duistere in ons bestaan, om zo dat duister, ook in gewicht, lichter te maken.”

Toen je begon bij PLAN was je net afgestudeerd aan de Regie Opleiding. Waar ging je mee aan de slag?

Marijn: “Ik heb een groot hart voor theater, maar tegelijkertijd vecht ik er ook mee. Wat ik maak, is altijd een samenspel tussen acteurs en publiek. Acteurs avond aan avond hetzelfde laten doen: dat is niet wat ik wil. Je draait dan een bandje af, maar waar is de bezieling? Die bezieling heeft een centrale plek in mijn werk. Tijdens PLAN heb ik op dat vlak veel onderzocht en geproduceerd. Die ruimte was er ook. En met Leonie en Janneke (Defesche, zakelijk directeur Festival Cement, red.) had ik op menselijk niveau een enorme connectie.” 

Leonie: “In alles wat Marijn maakt, ligt iets wat haar persoonlijk bezighoudt. Dat vraagt ze ook van haar spelers. De twee mannen die in haar afstudeerwerk met elkaar ruzieden, deden dat in het echte leven óók. Het intrigeerde me: er kleeft een bepaalde authenticiteit aan, en tegelijkertijd vroeg ik me af – kan dit wel? Het maakte me enorm nieuwsgierig. Vanuit PLAN bewegen we zoveel mogelijk mee met wat een maker nodig heeft. Zo ook bij Marijn. Haar enorme werklust en ambitie gaven we zoveel mogelijk ruimte. We spraken vooral met elkaar over: wat wil je maken, en voor wie wil je dat? En soms stonden we op de rem: het is goed om zo nu en dan even stil te staan bij wat je gemaakt hebt voor je weer met het volgende verder gaat.”

Waarom is bezieling zo belangrijk voor jou, Marijn?

Marijn: “De dood, controversiële seksualiteit, ruzie: bij ons bestaan horen mooie én duistere kanten. Die schaduwkanten zijn er, daar mag je iets mee. Ik wil licht laten schijnen op het duistere in ons bestaan, om zo dat duister, ook in gewicht, lichter te maken. Verbeeldingskracht en fantasie, en dus theater, helpen daarbij. Neem mijn voorstelling de Louteringsberg, waarbij mensen op een literaire, theatrale manier stilstonden bij hun laatste 24 uur. Je komt in contact met iets in jezelf, waar je doorgaans niet snel bij stilstaat.” 

Leonie: “Marijn maakt steeds kwalitatief goed werk, daar was eigenlijk geen begeleiding bij nodig. Wel keken we samen naar: hoe ben je voorstellingsleider? Hoe manage je zo’n team? Zeker omdat Marijn iets persoonlijks vraagt van haar spelers, komt dat contact onderling nauw. Ook de zakelijke kant – positionering, publiciteit – en de spiegeling van jezelf als maker in de realiteit waren onderdeel van het traject.”

De Celebrantenopleiding, waarmee je in 2021 startte, bepaalt nu voor een groot deel je pad. Hoe kwam je bij deze opleiding terecht?

Marijn: “Tijdens de coronapandemie stond mijn werk stil, waardoor ik me kwetsbaar voelde in mijn professionele positie. Wat kan ik dan nog wel? Ik besefte dat wat ik normaal in het theater doe, ook heel goed past in een persoonlijke setting. Het leven is omgeven door transities. Niet alleen de dood, het huwelijk en geboorte, maar bijvoorbeeld ook een verandering van baan of een verhuizing horen daarbij. Het theater – of een theatrale toepassing – biedt bij uitstek een manier om mensen bij zo’n verandering te begeleiden. Ik wil mensen een meer spirituele ervaring bieden, zonder dat dat er dik bovenop ligt. In het dagelijks leven is zo weinig ruimte voor fantasie. Terwijl dat wel kan helpen om dingen te verwerken of een plek te geven. De Celebrantenopleiding was voor mij dus een heel logische stap.”

Deze opleiding was nog onderdeel van je traject bij PLAN. Hoe heeft deze opleiding je verder geholpen?

Marijn: “Over rouw wordt vaak gezegd dat je het moet verwerken. Tijdens de opleiding heb ik geleerd dat het meer gaat over verweven. Alles wat je meemaakt in je leven, vervlecht je met wie je bent. Je hoeft dat soort dingen niet in het donker te zetten. Hoe sterker je wat je in het leven tegenkomt verweeft, hoe sterker de draad. Dat sterkt mij ook weer in mijn pad. Met theatrale ingrepen kan ik heel goed ondersteunen bij dat verweven, door mensen te helpen gebeurtenissen in het leven aandacht te geven.”

Over de laatste voorstelling van Marijn

Hoe ziet jouw toekomst eruit?

Marijn: “Het bieden van een theatrale rituele ervaring om mensen te begeleiden bij belangrijke gebeurtenissen in hun levens – echt één op één – daar zit ik nu middenin. Heel spannend, en ook niet per se fijn, omdat het zo’n onontgonnen gebied is. Aan de andere kant: ik heb vertrouwen in dit pad. Dit is wat ik de wereld te bieden heb, zonder concessies te doen aan mezelf. Het liefst blijf ik daarnaast werken in het theater, als regisseur én als eindregisseur. In dat laatste kan ik ook veel creativiteit kwijt, maar het zorgt voor minder kopzorgen. En ook autonoom werk blijf ik graag maken. Ik geloof dat als ik door blijf wandelen, er uiteindelijk iets komt waarvan ik denk: dit is het. Hier kan ik mijn thuis creëren.”

Leonie: “Ik kijk met bewondering naar de ontwikkeling die Marijn doormaakt. Ik vind het dapper dat ze steeds haar eigen pad kiest, hoe moeilijk dat soms ook is. Door de Celebrantenopleiding heeft ze nog meer haar weg gevonden om het theatrale naar de rituele wereld te brengen en vice versa. Die zoektocht, daar zit ze nu middenin. Ik denk dat ze hier nu rust in heeft gevonden en ik vind het fijn dat we hier vanuit PLAN een bijdrage aan konden leveren. Ik ben heel nieuwsgierig naar wat haar toekomst ons brengt.”

Meer over Marijn Graven