Dit artikel verscheen op 23 maart 2016 op Theaterkrant.nl, en werd geschreven door Wendy Lubberding.
Lisah, wat ga je doen?
‘Ik doe twee dingen: ik kook voor mensen, en ik maak theater. Voor mij zijn die twee heel erg verwant omdat ze voortkomen uit eenzelfde drijfveer: ik wil eigenlijk altijd graag iets geven. Of dat nou eten is of een voorstelling. Het kan voor mij allebei zijn. Maar ik heb gemerkt dat mensen heel anders reageren op het bord eten dan op een voorstelling. Stel: ik heb venkel verwerkt in een gerecht. Maar iemand houdt niet van venkel. De andere elementen van het gerecht vindt hij wel lekker, alleen die ene groente, die schuift hij opzij en laat hij liggen. Zo iemand kan na afloop tegen mij zeggen dat hij lekker gegeten heeft, dat het een goed gerechtje was, alleen een beetje jammer van die venkel. Bij een voorstelling is dat anders. Als in een voorstelling een element zit dat een kijker niet aanstaat is dat vaak veel bepalender in de ervaring als geheel. Dan kleurt dat de hele ervaring, je schuift het niet even opzij. Je moet het toch ondergaan in een voorstelling.
Om te zien of ik die twee verschillende manieren van ontvangen bij elkaar kon brengen ben ik tijdens Festival Boulevard afgelopen zomer gaan koken voor mijn publiek, voorafgaand aan de voorstelling Slapen. Ik wilde zien of dat gezamenlijke eten iets zou doen met de kijkervaring. Het was leuk, er was verbondenheid. Maar ik wilde er nog dichterbij komen; daarom maak ik nu Eten. Een voorstelling waarin het eten wordt bereid door de makers, voor de kijkers. De maaltijd is de scène.’
Hoe komt het, denk jij, dat mensen bij eten ‘vergevingsgezinder’ zijn? Zijn het zulke verschillende ervaringen?
‘Voor mij juist helemaal niet! Daarom wil ik het ook graag bij elkaar brengen. Voor mij zijn het eten dat ik voor je kook en de voorstelling die ik voor je maak zo duidelijk verwant. Allebei heel zintuiglijk. Allebei een cadeau. Ik wil een sfeer creëren waarin dat idee wordt aangewakkerd. Dus de maaltijd in Eten is één van de rollen. Ik speelde met het verhaal van Junglebook, dat zich afspeelt in India. En dat land, daar zijn, dat is ook zoiets zintuiglijks, de geuren, de kleuren, zoveel mensen dicht op elkaar, dat verkeer, die geluiden. Dat wilde ik graag een keer vertellen. En de man met wie ik wilde gaan werken, theatervormgever Simon Haen, kookt echt heel goed Indiaas. En met zijn fysiek deed hij me ook denken aan een beer, tja en zo kwam alles bij elkaar.’
Dus de maaltijd ís de voorstelling… Hoe ziet het werkproces eruit als je dat idee als uitgangspunt neemt?
‘Het proces is heel anders geweest dan anders. Ik heb alle leden van de cast eigenlijk steeds beschouwd als ingrediënten en ik ben per ingrediënt gaan onderzoeken. Dus ik heb lang met iedereen alleen gewerkt, wat meer gedacht vanuit de losse acts. Niet dat we dat uiteindelijk zo wilden houden,want het moest wel anders worden dan zo’n dinnershow zoals je die kent, waarin het eigenlijk niet om het eten gaat. Kijk, mijn voorstellingen hebben best een hoog entertainmentgehalte. Maar dat wil niet zeggen dat het niet mag schuren. Als je zin hebt in iets lekkers kun je een grote zak spekjes leegeten. Heel feestelijk, heel zoet. Maar na afloop ben je misselijk omdat het teveel van hetzelfde is. Dus die jazz-handjes, die hele code, die maakt het te zoet. Bij ons is het eten de scène; Simon staat het ter plekke voor je te koken. Hij maakt speciaal voor jou een bordje klaar en je bent erbij als de pannen beginnen te stomen. Anders dan bij zo’n traditionele dinnershow gaat het hier niet alleen om het kijken naar de show die de bediening opvoert maar echt om het ruiken en proeven, de warmte van de smaken, het ondergaan van de maaltijd. We gaan dan wel met z’n allen tegelijk eten, maar we gaan er niet met elkaar doorheen zitten praten. We zijn er samen, en toch is het een beleving voor jou alleen. Voor al je zintuigen.’
Lisah Baert studeerde in 2007 af aan de Academie voor Drama in Tilburg. Het werk dat ze maakt is vaak geen theater met een eenduidig verhaal, personages en een vierde wand, maar eerder een performance, een interdisciplinaire installatie. Een belangrijk uitgangspunt is dat de persoonlijkheid van de performers zichtbaar blijft. Haar eerdere voorstellingen Wonen en Slapen werden gekenmerkt door hun speelse, lichte karakter, sterke verbeeldingskracht en humor.