Zoekend praten
STEL pleit ervoor dat mensen net zoals hun personages vaker zoekend praten. ‘We houden van die gesprekken waarbij je er tijdens het praten achter komt wat je precies bedoelt’, zegt Claessens. Moons vult aan: ‘Door woorden te blijven geven aan je gedachten leer je elkaar kennen.’
Moons vindt dat we in onze huidige maatschappij efficiëntie hoog waarderen, terwijl we misschien juist veel verliezen als we ons alleen daarop richten. ‘Thomas en ik vinden het fijn om de inefficiëntie van een meanderend gesprek niet als iets slechts te zien. Want daar zit juist ook veel menselijkheid en schoonheid in.’
Maar veel mensen breken hun hoofd erover hoe ze zo duidelijk en precies mogelijk kunnen formuleren wat ze bedoelen omdat ze willen dat anderen ze goed begrijpen. Claessens: ‘Ik denk niet dat dat kan, want er zijn zo veel invalshoeken en iedereen beleeft dingen vanuit een andere ervaring. Een zin als “Ik hou van je” klinkt helder, maar betekent voor ieder mens weer iets anders. Of zelfs een woord als “appel”. We zien allemaal een andere soort appel voor ons.’
Misverstand als motor
Moons: ‘Taal blijft een uitvinding. Je kunt niet alles wat je bedoelt helder krijgen – op voorhand gaat het al mis omdat we begrippen bedacht hebben voor de dingen die we denken of zien. Maar de poging van het elkaar willen begrijpen is al mooi.’ Natuurlijk kunnen er dan misverstanden ontstaan – dat gebeurt ook geregeld in hun voorstellingen. De een drukt zich dan onhandig uit, waardoor de ander het gezegde anders opvat dan is bedoeld. Maar hun personages zijn – misschien in tegenstelling tot mensen in het echte leven – bereid om open te staan voor elkaar. Claessens: ‘Misverstanden zijn juist de motors waardoor een gesprek blijft lopen, omdat de personages er niet helemaal zeker van zijn of ze goed begrepen worden of dat ze de ander goed begrijpen. Maar ze zijn bereid te luisteren naar elkaar.’
Binnenkort beginnen Moons en Claessens met een nieuw project. Het voorlopige plan is om een voorstelling te maken die tien keer opnieuw begint. Claessens: ‘We proberen een scène te spelen, maar komen er telkens achter dat die niet helemaal de lading dekt van wat we proberen te zeggen.’ Dus wagen ze telkens een nieuwe poging om de scène te spelen zoals ze die voor zich zien en raken zodoende verzeild in gesprekken over wat ze precies aan het doen zijn. De voorstelling is voor STEL een onderzoek naar hoe je een ander echt ‘voor het eerst’ kunt zien, zonder context, tijdstip, of uiterlijk daar invloed op te laten hebben.
Of STEL zich na drie jaar nog steeds aan hun geboden houdt, zal nog blijken. Moons: ‘We denken nu dat dit onze stijl is, maar het kan ook zijn dat het bij een of twee voorstellingen paste.’ Claessens: ‘Ik hoop dat we radicaler worden in sommige punten, of dat we sommige hebben moeten schrappen.’
Meer over STEL
